از آنجایی که در زمینه تحصیل در دانشگاه همیشه عرضه کمتر از تقاضاست موضوع راه اندازی پردیس های خودگردان که ابتدا آن ها را با عنوان پردیس های بین الملل می شناختیم، مطرح شد. این پردیس ها که در دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، صنعتی شریف و چند دانشگاه مطرح دیگر تاسیس شد، قرار بود در ابتدا دانشجوی خارجی پذیرش کنند؛ مثلا دانشگاه شهید بهشتی یک شعبه در دوبی داشت که تنها دانشجویان آن منطقه را پذیرش می کرد، البته بعداً این واحد از دوبی به ایران منتقل شد یا واحد کیشِ دانشگاه تهران که همچنان فعال است و شهریه های میلیونی را از دانشجویان دریافت می کند. واحدهای ارس و البرز هم از دیگر شعب دانشگاه تهران هستند که دانشجوی پولی پذیرش می کنند اما به تازگی واحد ارس از پذیرش دانشجو خودداری کرده و تنها به تربیت دانشجویان فعلی می پردازد. بر اساس سیاست های فرهاد رهبر رئیس وقت دانشگاه تهران شعبه البرز دانشگاه تهران با هدف پذیرش دانشجوی پولی در مقاطع کارشناسی ارشد و بویژه دوره دکتری راه اندازی شد. ناگفته نماند دانشگاه صنعتی امیرکبیر هم دو شعبه خودگردان در گرمسار و بندرعباس دارد.

به تدریج که نام و ماهیت این پردیس ها تغییر کردند شیوه پذیرش دانشجو هم در آن ها مدام متفاوت شد. یک بار پذیرش به شرط آزمون و یک بار حذف آزمون به شرط شرکت در مصاحبه با داشتن انواع و اقسام مقالات و تالیفات و ترجمه ها.

رسالت اصلی این پردیس ها تربیت نیروی تحصیل کرده در کنار دانشجویان عادی سایر دانشگاه ها بود اما متاسفانه شهریه های بی حساب و میلیونی که هیچ مسوولی تاکنون برای آن توجیه منطقی ندارد، این واحدها را تبدیل به محلی برای تحصیل مسوولان هم کرد. پردیس های پولی همچنان به مانند یک طفل               بی سرپرست دست به دست مسوولان وزارت علوم می چرخند و هر کدام با توجه به سلیقه شان تصمیمی برای این پردیس ها می گیرند در حالیکه رسالت این پردیس ها یعنی تربیت دانشجو با همان کیفیت اصیل در دوره های روزانه به فراموشی سپرده شده است.

آموزشی وجود ندارد

اما عده زیادی از دانشجویانی که در پردیس های خودگردان تحصیل می کنند، مشکلاتی را هم شاهد هستند که در مقایسه با پول پرداخت شده تا حد زیادی پشیمان از این شیوه تحصیل هستند. رضا سنایی دانشجوی رشته رایانه در مقطع دکتری البرز به خبرنگار ما می گوید: به نظر می رسد اینجا بیشتر ، دانشجویان را بازی می دهند تا اینکه پای آموزش در میان باشد. شهریه های میلیونی در مقطع کارشناسی ارشد از ما می گیرند اما باید بگویم اگر باز هم حق انتخاب داشتم هیچ گاه این برند را انتخاب نمی کردم چون احساس می کنم تحصیل در این پردیس شبیه تحصیل در دانشگاه آزاد است با همان کیفیت.

به گفته این دانشجو، خدمات و تجهیزات در دوره های عملی حتی کمتر از دانشگاه های اصلی است چرا که می گویند این شعب تازه راه اندازی شده و هنوز سخت افزارهای برخی رشته ها مهیا نشده است.

شهریه حرف اول را می زند

ساناز صفایی دانشجوی یکی از پردیس های خودگردان در تهران هم در گفت گویی با خبرنگار ما تاکید می کند: مهمترین چیزی که در پردیس ها اهمیت دارد دریافت شهریه است، شهریه حرف اول را می زند و تا مبلغ پرداخت نشود اصلاً دانشجو را تحویل نمی گیرند! باید به افرادی که فکر می کنند تحصیل در پردیس خودگردان آخرین راه مدرک گرفتن است، بگویم که سخت در اشتباه هستند چون در مقابل پول های گزافی که از دست می دهند سوادی به دست نمی آورند.

ساناز می گوید: به نظر من منتظر ماندن پشت سد کنکور برای شرکت در دوره های نوبت دوم یا حتی تحصیل در دانشگاه آزاد در ازای پرداخت شهریه ای کمتر بهتر از تحصیل در این پردیس هاست که هر سال شهریه ها را به دلخواه افزایش می دهند اما کیفیت عملاً هیچ رشدی نمی کند!

فعالیت 50 پردیس پولی در کشور

باید گفت که از گذشته تاکنون حدود 50 پردیس خودگردان در دانشگاه های کشور فعال شده اند که بیشترین تعداد این پردیس ها را دانشگاه تهرانی مثل دانشگاه تهران با سه پردیس، دانشگاه صنعتی امیرکبیر با دو پردیس و سایر دانشگاه ها مثل شریف و شهید بهشتی با یک یا دو پردیس سردمدار اداره پردیس های خودگردان در کشور هستند.

البته در دوره دولت یازدهم این پردیس ها نه تنها گسترش نیافتند بلکه کنترل هم شدند، چنانکه حسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران در این باره به خبرنگار ما می گوید که پردیس ارس دانشگاه تهران دیگر دانشجو نمی پذیرد و سایر پردیس ها هم برای پذیرش دانشجو باید تابع قوانین و مقررات وزارت علوم باشند.

هدف از راه اندازی پردیس های پولی

پردیس های پولی در واقع به منظور کمک مالی و داشتن درآمد اختصاصی برای دانشگاه اصلی راه اندازی شدند. چرا که دانشگاه های دولتی ردیف بودجه مشخصی از دولت دارند که همان میزان بودجه را هم با سختی دریافت می کنند و آخر سال به کسری هم بر می خورند. بنابراین می توانند بر اساس یکی از بندهای قانون برنامه پنجم توسعه درآمدهای اختصاصی داشته باشند و یکی از این ممرهای درآمد، همین پردیس های پولی است.

اما سهم دانشگاه ها از پردیس های پولی، حکایت هر که بامش بیش ، برفش بیشتر را دارد! چرا که پردیس های پولی با استقبال زیاد دانشجویان مواجه شده اند و حالا دیگر دخل شان به خرج شان نمی خورد چه برسد به اینکه بتوانند کمک مالی هم به دانشگاه مادر خود بپردازند.

کلاس ها شلوغ اما پولی!

روند افزایش مشکلات در شعب خودگردان ادامه دارد. ثریا اشتری دانشجوی یکی از پردیس های پولی پزشکی در گفت و گو با خبرنگار ما از فضای کم آموزشی خبر           می دهد: کلاس ها شلوغ است و امکان تمرکز روی تدریس استاد وجود ندارد. سرویس های غذاخوری هم از کیفیت مناسبی برخوردار نیستند و اصلاً نمی دانیم شهریه هایی که پرداخت می کنیم بابت چه مواردی از ما دریافت می شود؟

سلمان ظهیری یکی دیگر از دانشجویان پزشکی که در پردیس خودگردان تحصیل           می کند خبر از ادغام دانشجویان روزانه و خودگردان هم می دهد و می گوید: در بعضی از کلاس ها دانشجویان روزانه و خودگردان در یک کلاس می نشینند و با یک سطح ارزیابی می شوند که این مساله اصلاً قانونی نیست چرا که ماهیت پذیرش این دو گروه از دانشجویان با هم فرق دارد.

چقدر پول می دهی پردیسی شوی؟

بر اساس مصوبه سال تحصیلی گذشته، در رشته های علوم انسانی شهریه تحصیل در پردیس های خودگردان بین 50 تا 55 میلیون تومان برای یک دوره تحصیلی آب           می خورد که البته شامل حال دانشجویان دکتری می شود، دانشجویان دکتری در رشته های غیرعلوم انسانی مثل کشاورزی، فنی مهندسی و علوم پایه برای هشت ترم باید مبلغ 61 میلیون تومان بپردازند تا مدرک دانشگاه معتبر را با عنوان پردیس خودگردان دریافت کنند که به نظر می رسد بهتر است دانشجویان رقم ها را برای خودشان پس انداز کرده و به دانشگاه آزاد بروند چون همان کیفیت آموزشی را به گفته خود دانشجویان، دریافت می کنند.

اظهارات معاون آموزشی دانشگاه تهران

حسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران در گفت و گو با خبرنگار ما می گوید: به جز دو پردیس کیش دانشگاه تهران و پردیس کیش دانشگاه صنعتی شریف، در کشور هیچ پردیس بین المللی دیگری نداریم و این پردیس ها با عنوان خودگردان فعالیت می کنند چرا که عملکرد و ماهیت شان با سایر پردیس ها تفاوت دارد.

وی درباره استادانی که در این پردیس ها تدریس می کنند، اظهار می دارد: در دانشگاه تهران به این شکل است که در پردیس های کیش و البرز اعضای هیات علمی با گروه های دانشگاهی مربوط برای تدریس هماهنگ می شوند اما ممکن است هیات علمی ها حاضر نباشند در پردیس ها تدریس کنند؛ در این مواقع دانشگاه ها از استادان حق التدریس استفاده می کنند.

به گفته معاون آموزشی دانشگاه تهران، عنوان مدرک دانشجویانی که در این پردیس ها تحصیل می کنند، از لفظ خودگردان استفاده می شود.

حسینی در این زمینه که آیا امکان دارد دانشجویانی که در پردیس های خودگردان تحصیل می کنند به دوره های روزانه منتقل می شوند، تاکید می کند: انتقال دانشجویان نوبت دوم و خودگردان به دوره های روزانه ممنوع و بر خلاف مصوبه مجلس شورای اسلامی است.

وی درباره احتمال افزایش شهریه این پردیس ها به خبرنگار ما می گوید: وزارت علوم این اجازه را به دانشگاه ها داده که هر سال درصدی را به شهریه بیافزایند.

آبی که در هاون کوبیده می شود

حکایت تحصیل در پردیس های خودگردان، دانشگاه آزاد اسلامی، دوره های نوبت دوم، دانشگاه های علمی کاربردی و پیام نور و غیرانتفاعی با هدف ارایه مدرک و دریافت شهریه صورت می گیرد یعنی پول می دهی که مدرک بگیری اما اصل و اساس دانشگاه ساختن و دانشگاه رفتن یعنی تربیت نیروی متخصص و کسب علم به فراموشی سپرده شده است. اصلی که متاسفانه به مثابه آب در هاون کوبیدن است؛ مشکلی که سال های سال است از ریشه پوسیده شده و امیدواریم بالاخره یک ناجی شرایط آموزشی را در دانشگاه ها تغییر دهد.